typerend voor 17e eeuws Hollandse kunst en volksaard: Realisme, eerlijkheid, eenvoud, huiselijkheid, burgerlijkheid, vrijheidszin . Hollandse kunst ook wars van geleerdheid en franje.
Busken Huet, Huizinga, Schmidt-Degener, Martin, Van Regteren Altena en Brom: Hollandse kunstenaars GE zijn ongeletterd, gespeend van intellectualisme. Ze schieten tekort voor historische schilderkunst. Kunstenaars die zich bezig hedeen gehouden met mytholgoie of allegorie kregen geen sympathie.
wat betreft schilderkunst: Hollands = smeuig penseel. Veel weerzin tegen deel kunstproductie laatste kwart 17e eeuw = vervaltijd. Lairesse en Adriaen van der Werff vond men ook on-nederlands - tekenend voor culturele achteruitgang.
Theoreticus Lairesse -  Het groot schilderboek (1707); Brom vond dat hij de leer van Carel van Mander, die inging tegen onze volksaard, herstelde.
vooroordeel tegen vreemde smetten en kunst met intellectueel gehalte - bleef lang bestaan - ook in aankoop- en tentoonstellingsbeleid,
later kregen historiestuk en fijnschilderkunst weer meer waardering en raakt nationalisme op zijn retour. Svetlana Alpers en Simon Schama blijven zoek naar het typisch Hollandse in Hollandse kunst en cultuur.

Nationalisme - verheerlijking van wat van eigen bodem komt (met afkeer van het vreemde) kan toegespitste politieke lading krijgen + ideologie t.o.v. mens en maatschappij.
3 soorten geschriften met deze strekking: 

1. weken met een vage/ingehouden vorm van nationalisme zonder belangrijke politieke implicaties.
2. werken met een uitgesproken vorm van nationalisme - sterk verbonden aan een politieke ideologie
3. werken met een politieke ideologie waarin nationalisme geen rol mag spelen, maar soms wel doet.

De meesten hielden zich bezig met:

1. - niet makkelijk te betrappen op verwerven van eigentijdse politieke ideeen in hun beschouwingen over kunst uit verleden - zagen kunst en cultuur als zelfstandig entiteiten (onjuiste liberale gewoonte) naar opvattingen van marxistische critici. Busken Huet, Huizinga, Schmidt-Degener, Martin, van Regteren Altena, Brom - hun evt. xenofobe uitspraken - niet ideologisch bepaald - wel verwantschap met  die uit categorie 2 (ideologie van uiterst rechts). wortels van 1 + 2 - laatste decennia 18e + eerste van 19e eeuw. Potgieter - ageerde tegen de jansalie geest: kunst die vroegere grootheid van natie verheerlijkte gezien als bruikbaar verhikel om volk uit lethargie te laten ontwaken.       de gedachte dat historieschilderkunst vaderlandsliefde kon bevorderen - sinds patriottentijd. Propaganda soms samen met onbehagen over buitenlandse invloeden  (m.n. Franse).  Simon Stijl - opkomst en bloei van de Republiek der Vereenigde Nederlanden. Busken Huet - Het land van Rembrandt - eveneens t.a.v. de bouwkunst: Hij zag stadhuis van A'dam als niet-nationaal monument. Huizinga - Nederland's beschaving in de 17e eeuw - n.a.v. stadhuis - bekommernis over de standvastigheid van nationale in onze cultuur. Dit als gevolg van de lof die Constantijn Huygens uitspreekt over de architect - hierdoor worden echte Hollandse bouwmeesters Hendrick de Keyser, Lieven de Key tot makers van knoeiwerk verlaagd. Huizinga, met internationale orientatie overgevoelig voor datgene wat als eigen en wat als wezensvreemd wordt ervaren.