Typen interpretatie:

• grammaticale interpretatie of taalkundige uitlegging, waarbij gekeken wordt welke betekenis de woorden in het dagelijkse spraakgebruik hebben
• wetshistorische intepretatie, waarbij gekeken wordt wat de wetgever destijds met de betreffende tekst heeft bedoeld
• rechtshistorische uitleg, waarbij gekeken wordt naar de herkomst van een bepaalde regel
• systematische of stelselmatige uitleg waarbij wordt gekeken hoe een regel past in het stelsel van de wet, hoe zij zich verhoudt tot andere regels, hoe te beoordelen feiten in het stelsel kunnen worden ingepast en als een rechtsfiguur kunnen worden geconstrueerd
• analogie, waarbij een regel die krachtens haar bewoordingen en haar bedoeling niet op het te beslissen geval van toepassing is, toch wordt toegepast omdat het niet geregelde geval lijkt op het wel door de regel beheerste geval
• teleologische interpretatie, waarbij naar het doel van de regeling wordt gekeken en de uitleg ondergeschikt wordt gemaakt aan dat doel

• de rechter moet recht spreken en in geen geval mag hij de innerlijke waarde of billijkheid van de wet beoordelen (art. 11 AB)
• de rechter mag nooit, onder voorwendsel van het stilzwijgen, de duisterheid of de onvolledigheid van de wet, weigeren recht te spreken, op straffe van vervolging uit hoofde van rechtsweigering (art. 13 AB). 
• de rechter moet van ambtswege de rechtsgronden aanvullen die niet door partijen zijn aangevoerd (art. 48 Rv). Deze verplichting vloeit voort uit het adagium ius curia novit, de rechter kent het recht

Een statute is geen codificatie maar een wet gegeven voor een concreet onderdeel van het recht. Bij de interpretatie van de tekst van zo'n wet mag de Engelse rechter de conventionele betekenis van die woorden niet overschrijden. Zijn enige hulpmiddel hierbij is het woordenboek. Indien de tekst van een wet ontoereikend is, schuift hij de gehele wet terzijde en valt hij terug op het rechtersrecht van de common law. Daarin is hij niet gebonden aan enige wettekst. 

De rechter moet in zo duidelijk mogelijke bewoordingen, waaraan zoveel mogelijke mensen dezelfde betekenis hechten, de beoordeling van een casus uit de wettekst afleiden. Elke van de gangbare betekenis afwijkende lezing moet hij met redenen omkleden.  Indien hij met behulp van de traditionele betekenis van de tekst een aanvaardbaar resultaat zou kunnen bereiken, dient hij niet voor een onconventionele uitleg te kiezen.

De eenheid van het recht in Engeland wordt gewaarborgd door de stare decisis-regel, die de rechter verplicht zich te houden aan zijn eerdere uitspraken (precedenten). Hij zal, omdat geen geval gelijk is, ook bij de beoordeling van precedenten moeten interpreteren, met name met behulp van analogie. Het hoogste rechterscollege toetst de uitspraken van de lagere rechter aan de stare decisis-regel. 

De Nederlandse rechter is niet verplicht om de uitleg van de hoogste rechter te volgen. In interpreteren is hij in beginsel vrij. In hoger beroep heeft de partij de bevoegdheid om een nieuwe uitleg te vragen. De Hoge Raad geeft de laatste uitleg.

De stempel van volledigheid die de wetgever op de codificatie drukt, maakt de wettekst meer bijzonder dan een andere tekst. Niet alleen behoeft hij uitleg, maar hij is ook de fons omnis iuris, bron van alle recht, wat de rechter verplicht zijn beslissing steeds te baseren op de bewoordingen van de wet. Daarin verschilt de wetgeverstekst met de rechterstekst. Ook de laatste behoeft uitleg, maar fungeert niet als basis waaruit alle rechtspraak voortvloeit. 

De advocaat geeft net als de rechter een bepaalde uitleg van de wettekst, maar anders dan die van de rechter heeft zijn uitleg geen gezag. 

'Onbeperkte' interpretatiemogelijkheden rechter:

• nadeel: de rechter kan de wettekst uitleggen naar de politieke overtuiging van zijn tijd
• voordeel: de betekenis verstart niet maar past zich steeds aan de tijd en omstandigheden aan. De wet veroudert niet. kent geen leemten en is nooit onvolledig. Lex semper loquitur, zij spreekt altijd.