Toepassing van een dwangmiddel moet berusten op een wet in formele zin.
Soms volgt uit een regeling (doorzoeken van een plaats) een tweede impliciete bevoegdheid (het daartoe noodzakelijke betreden van die plaats).
Het doen of nalaten (stopteken of bevel tot uitlevering) is niet een dwangmiddel. Maakt op zichzelf nog geen inbreuk op een vrijheidsrecht, daarvan is sprake als de naleving ervan wordt afgedwongen. Hier bestaat dus wel een relatie met fysieke dwang.