Toenemend kritiek op de Paus.

Wie heeft de wereldlijke macht en wie de geestelijke?

d.m.v de boekdrukkunst kon de ergenis over de kerk snel worden verspreid.

Humanisten die tegen de kerk waren

- Erasmus (1469 - 1536) - Vulgaat zit vol fouten
- Luther (1483 - 1546) - Kerk is alleen bezig met bijgeloof, macht en rijkdom.
- Calvijn (1509 - 1564) ''

Erasmus blijft de paus trouw

KERK MOET HERVORMD WORDEN

Ideeen over het christendom:
Paus

- De paus is de leider,
- Ambten kunnen allen uitgevoerd worden door geestelijken
- Christelijken mogen niet trouwen.
- Jezus staat centraal
- Geestelijkheid is nodig om de gelovige en god in contact te brengen

Humanisten

- Er is geen leiden nodig
- Ambten hoeven niet door geestlijke uitgevoerd te worden behalve predikant.
- je mag wel trouwen
- De bijbel staat centraal
- Geestelijkheid is niet nodig gelovige kunnen zelf in contact komen met god. 

- In duitsland leid dit tot godsdienstoorlogen 
Duitse Paus v.s Duitse vorsten
->
1555 Vrede van Ausburg
Vorsten mogen godsdienst bepalen

- Contrareformatie
->
Bestrijding van het protestantisme
verbetering van misstanden in de kerk.