Noordoostelijke grens van het Westromeinse Rijk gevormd door de Rijn en de Donau. Binnen die grenzen waren vele Germaanse stammen gevestigd. De koningen van deze stammen (reges) sloten met de Romeinse keizer verdragen waarbij zij zijn oppermacht erkenden (imperium) en zij zelf gezag kregen over hun stamgenoten. Ook na opneming in het Romeinse rijk bleven de stammen leven naar hun eigen gewoonten en gebruiken; het Romeinse recht gold slechts voor de daar wonende Romeinen (personaliteitsbeginsel)
Kernbronnen van de Germaanse zeden en gewoonten: verslag van Julius Ceasar 'De bello Galicio' en het geschrift 'de origine et situ germanorum (schrijver Tacitus).

476: Val van het Westromeinse rijk.
400-600: elk spoor van het Romeinse recht verdween in de streken langs de Rijn en de Donau.
Romeinse recht later opnieuw in de Duitse gebieden binnengedrongen = receptie.

Kerstfeest jaar 800: kroning van Karel (koning der Franken en Langobarden) tot keizer van het Romeinse rijk door paus Leo III - Carolus Augustus, keizer van het Westromeinse rijk.
Karel wilde de rechtseenheid binnen zijn rijk bevorderen. Niet echt gelukt door o.a. het personaliteitsbeginsel en onbekendheid met de rechten van de verschillende stammen.
Karel beval de optekening van alle ongeschreven rechtsregels en zo ontstonden:
Lex Salica emendata, de Lex Riuaria, de Ewa ad Amorem, de Lex Saxonum en de Lex Frionum.
Echter geen codificatie en geen exclusiviteitsclausule.

Karels rijk (omvatte bijna geheel West-Europa) werd in 3-en verdeeld door het verdrag van Verdun (843). Lotharius kreeg de keizerstitel en was vorst van het Middenrijk (incl. 2 keizerssteden Aken en Rome). Het oostelijke deel Oost-Francië was voor Lodewijk (de Duitser).
855: dood van Lotharius I; opsplitsng rijk in een aantal kleinere rijken. Noordelijke deel = Lotharingen.
925: Lotharingen onderdeel van Oost-Francië.

885-887: Oost- en West Francië onder 1 vorst.
Daarna in het Oosten gebroken met het beginsel van de erfopvolging en was er sprake van een gekozen vorst. Bi zijn kroning werd hij rooms-koning. Keizer werd hij pas door kroning door de paus.
Tot 1806 de gekozen koning. Eerst werd de koning gekozen door de zogeheten rijksgroten. Later door een beperkt aantal van hen; keur-(keuze)vorsten.
10 januari 1356: Gouden Bul door Keizer Karel IV en aantal werd vastgesteld op zeven, 3 geestelijke en 4 wereldlijken.
Lange tijd vorsten van verschillende stammen, vanaf 1438 de gekozene op 1 uitzondering na een lid van de familie Habsburg.
De titel van de in Aken gekroonde vorst = Rex Romanorum (Koning der Romeinen). Romeins keizer was men pas na de tweede kroning in Rome door de paus.

Otto (936-973) komt welbewust op de Romeinse traditie terug (kroon door paus). Hij is het die voor de komende eeuwen de grondslagen van het Römische Reich heeft gelegd.
962: Otto gekroond tot Westromeinse keizer -> woede Oostromeinse Byzantijnen.
Competentiestrijd over wie de erfgenamen waren van de Romeinse keizerlijke nalatenschap. Byzantijnen vonden dat zij dat waren. De grote keizer Constantijn had op 11 mei 330 de zetel van het Romeinse rijk verplaatst van het oude heidens Rome naar een klein plaatsje (Byzantium). Dit werd een 2e christelijk Rome (Constantinopel).
395: bestuurd door 2 keizers met een staatsrechtelijke eenheid. Beide keizers hadden de ongedeelde macht (imperium) over het geheel.
476: de keizer van het westelijk deel, werd afgezet. Het imperium van het gehele Rijk viel automatisch toe aan de ene overgebleven keizer Zeno.

Byzantijnen keken op de Westerlingen met de diepste minachting neer.
812: compromis. Karel mocht zich keizer noemen, Imperator et Augustus. En de Oostromeinse heerser Michael noemden zich keizer der Romeinen. Toch bleven de betrekkingen tussen Oost en West op dit punt zeer gevoelig en kwam het van tijd tot tijd tot conflicten. .

Aan het keizerschap knoopten zich pretenties van voorrang en wereldheerschappij vast. De culturele tweestrijd tussen de West- en Oosteuropese beschaving is gedurende de gehele Middeleeuwen verbonden met het Westelijk en Oostelijk keizerschap der Romeinen.
28 mei 1453: Keizer Constantijn XI sneuvelt en de Turken veroveren Constantinopel onder leiding van sultan Mohammed (Mehmed) II en zij planten de halve maan op de koepel van de Hagia Sohia.
Enige jaren later keizerrijk door Rusland overgenomen wanneer Ivan II zich de titel Tsaar (= ceasar, keizer) aanmeet. Moskou wordt derde Rome.