Farizeeën: tora +mondelinge tora, groep theologen/studie,opstanding sadduceeën: alleen tora, pro hellinisme, elite studie van de thora, niet in opstanding Essenen: tegen hellenisme, strenge leefregels, trokken zich terug in de woestijn Zeloten: tegen hellenisme, tegen romeinen/verdrijven , wilde herstel kon. rijk v David