johannes hus had kritiek op de kerk en vond dat ze terug moesten naar de eenvoud van jezus christus. hij werd gezien als ketter en werd verbrand op de brandstapel.

maarten luther had ook kritiek op de kerk. hij had 95 dingen die veranderd moesten worden, door de drukpers kon het snel verspreid worden. ondanks dat bleef hij trouw aan de kerk. hij wilde geen aflaten verkopen (briefje voor de hemel) 3 main points: god vergeeft, niet de mens - alleen door geloof tot god komen niet door daden (bvb pelgrimstochten) -  kleinere rol voor priester
luther in 1518 in kerkelijke ban door paus

luthers volgelingen voelde zich verplicht een nieuwe stroming op te richten - lutheranen. dit werd gesteund door vele duitse vorsten

calvijn: de leer van predstinatie: voor je geboorte vast of in hemel of niet. hij vond dat er geen beelden of wat dan ook in de kerk mocht zijn. alleen het verhaal van god. zijn aanhangers heten hugenoten. 
steeds oorlog tussen hun en katholieke kerk. later door franse koning in 1598 het edict v an nantes uitgevaardigd. elke fransman had recht op gewetensvrijheid.