Gewijd aan optimale productie en consumptie van goederen, diensten en belevenissen zijn wij slechts een onderdeeltje van een machine die ons van alle gemakken voorziet, maar die ons ook passief, gevoelloos en onverantwoordelijk maakt. De mens raakt 'vervreemd' van zichzelf. Vervreemding: wij ervaren onszelf als een vreemde en als een ding in plaats van als de oorsprong van onze daden en handelingen. 

 

Kritische theorie en welzijnswerk.

De kwaliteit van het bestaan, bewustwording, zeggenschap over het eigen leven (democratie) en zelfontplooiing waren in de jaren 70 van de vorige eeuw de overheersende thema's in het welzijnswerk. Centraal stond het idee dat de kwaliteit van het bestaan niet wordt verhoogd door meer welvaart, maar door iedereen de kans te bieden zijn kwaliteiten te ontwikkelen. welzijnswerk begin zich niet alleen op sociale en sociaal pedagogische problematiek te richten, maar ook op de vervorming van de mensen. Volgens maatschappij critici maakt de maatschappij ons onmondig en kunnen wij niet voor onzelf opkomen. Kant wijt dit aan luiheid en lafheid. Volgens Kant zijn we bang om zelf na te denken en verschuilen ons liever achter dogma's. Hiermee geven we wel onze menselijke waardigheid op. 

 

Marx en Fromm vinden dat we ons veelal niet bewust zijn van onze onderdrukte kwaliteiten en van de kansen die we hebben. Daarom is er behalve maatschappijverandering ook een mentaliteitsverandering noodzakelijk. We moeten ons bewust worden van onze onderdrukte gevoelens, kansen en kwaliteiten. 

 

Emancipatie was gericht op het doorbreken van gevestigde machtsverhoudingen, op het scheppen van ruimte voor individuele ontplooiing en op het verkrijgen van zeggenschap over het eigen leven.