Geschiedenis verzorgingsstaat in de 19e eeuw:
Tijdens de industriële revolutie werden arbeiders uitgebuit door fabriekseigenaren en leefden in ondraaglijke armoede. De hogere klasse wilde de situatie niet veranderen, maar vreesde voor opstanden en stakingen.
Voor de communisten was de theorie van Marx erg belangrijk in dit debat. De uitkomst van deze strijd en debatten was een compromis tussen het communisme en het kapitalisme en het was een begin van de verzorgingsstaat. Privébezit werd toegestaan, maar de overheid zorgde d.m.v. wetgeving voor bescherming van arbeiders en verkleining van maatschappelijke ongelijkheid.
Er ontstonden nieuwe instellingen: politieke partijen en vakbonden. Aan het einde van de 19e eeuw verenigden conservatieven, liberalen en antirevolutionairen zich in landelijke politieke partijen. De in 1894 opgerichte Sociaal-Democratische Arbeiderspartij (SDAP; nu PvdA) kwam vooral op voor arbeiders.
Daarnaast gingen arbeiders zich aan het begin van de 20ste eeuw verenigen in vakbonden en samen met de arbeiderspartijen voerden zij maatschappelijke en politieke strijd voor hogere lonen en meer zeggenschap.