Gemeenten houden het meest direct contact met burgers. (denk aan rijbewijzen, bouwvergunningen en bijstandsuitkeringen) Gemeentelijke overheden hebben vooral een uitvoerende functie. De gemeente bepaald:

Op Nationaal niveau: welke vluchtelingen een verblijfsvergunning krijgen (gemeenten moeten vervolgens voor passende huisvesting zorgen)

Op lokaal niveau: de gemeenteraad vertegenwoordigt de burgers van de gemeente. (de leden van de gemeenteraad worden rechtstreeks gekozen door burgers)