Gedragstheorie behaviorisme
Wat je leert komt tot uiting in het gedrag dat iemand stelt à waarneembare
Gedragsverandering, je kunt het zien en meten.
- Pavlov: kwijlen hond (bekrachtiging)
- Thorndike: duif die rondje draait (herhaling)
- Watson: baby huilen als konijn ziet (eng geluid à verbinding prikkel-reactie)
- Skinner: belonen en straffen (aanleren)
- Seligman: aangeleerde hulploosheid à passief worden
Psychoanalytische theorie en leren
- Freud: dingen leren in het onderbewustzijn!
- Geen wetenschappelijke meetbare punten, veel invloed op het dagelijks leven en hulpverlening.
- Ontwikkeling bewust en onbewust
- id: driften/lusten
- ego: realiteitsprincipe
- superego: ideaal-ik en geweten
- Kennis van het onderbewuste (Freud op de sofa)
Kritische theorie en transformatief leren
Transformatief = leren waarbij diep gewortelde betekenisgeving opnieuw word bezien en vervangen.
- Freire: heeft zijn theorie op de grond van de alfabetisering in Zuid-Amerika. Mensen moeten leren inzien dat ze zelf dingen kunnen veranderen, maar dan moeten ze zichzelf wel waarderen.
- Mezirow: perspectieftransformatie
Nadruk op bewustwording van het geleerde
Cognitieve leertheorieën: Kennisverwerving in het hoofd. Informatieverwerking
- Mentale processen: opnemen, terugvinden en gebruiken van informatie.
- Mentale representaties: het vermogen van de mens tot gebruik van symbolen (taal)
Piaget:
kinderen worden geboren metsohemata.
Assimilatie: schemata voldoende
Accommoderen: aanpassen
Interiorisatie: proces van denken naar handelen en reageren en hier een combinatie van.
Voorbeeld: verschil zien tussen meer/minder/ gelijk in glas water.
Schema is een programma à de mogelijkheid om op de omgeving te reageren.
Bandura:
Sociaal-cognitief
Leren door observeren beïnvloed door:
- Aandacht
- Onthouden
- Omzetten in gedrag
- Motivatie
Als een situatie word ervaren als onbeheersbaar, geeft de persoon daarvoor een verklaring à het word toegeschreven aan bepaalde factoren. De verwachtingen waarmee volgende situaties worden tegemoet getreden zijn symptomen van aangeleerde hulploosheid.
Lepper:
Objectief onvoldoende druk: geen gewenst resultaat.
Objectief voldoende druk: leid tot resultaat, psychologisch onvoldoende
Overmatig externe druk: gewenst gedrag wordt afgedwongen. Kind ontwikkelt afkeur
Cultuur historische en sociaal-culturele benadering van leren
De omgeving bepaalt wat er geleerd word.
- Vygotsky: sociale contact à omgeving/tijd doen en ervaren vormen de basis
Zone naaste ontwikkeling: Leren door hulp van anderen
Zone actuele ontwikkeling: Feitelijke niveau wat een kind bereikt.
- Sociale regulatie: hogere functies door communicatie.
- Interonisatie: door veel doen en ervaren
- Galperin = interiorisatie
Oriëntatie (kennismaking)
Materiële handeling (beschrijft hardop)
Hardop spreken (hoeft niet meer)
In zichzelf spreken
Mentale handeling
- Wenger: community of practice à een groep mensen met dezelfde belangstelling en belangen.
Kennismanagement à elkaars kennis ontwikkelen/gebruiken.
Symbolisch interactionisme over socialisatie
Hoe het individu zich in de samenleving inpast.
- Socialisatie: overdragen passende rolverwachting door de samenleving: buurt/school.
- Wereld krijgt betekenis door interactie en identificatie
- Interactie via symbolen (taal)
Humanistische theorie
Zelfontplooiing, keuzevrijheid, oprechtheid, vrijheid leren
- Maslow = de hele mens streven naar zelfverwerkelijking, zelfontplooiing
Piramide Maslow
Onder naar boven
1. Lichamelijke behoeften: eten, ademhalen
2. Lichamelijke veiligheid: net zo belangrijk als 1
3. Saamhorigheid, liefde: erbij horen
4. Zelfrespect
5. Zelfverwerkelijking
- C. Rogers: leren in vrijheid, eigen keuze belangrijk
Ervaringsleren
- Kolb: basisleervaardigheden
1. concrete ervaring opdoen ^
2. waarnemen en overdenken >
3. begripsvorming <
4. experimenteren en toetsing in de praktijk *
Leerstijlen
2 dimensies
1 & 2 = dromer
- concreet ^ vs abstract <
2 & 3 = denker
- actief * vs reflectief >
3 & 4 = beslisser
4 & 1 = doener
3 fases in de ontwikkeling van leren
1. basisvaardigheden eigen, leerstijl verworven
2. specialisatie à opleiding, beroep kiezen
3. integratie
Hersenen en leren
D. Swaab bekende naam in Nederland
- Hogere cognitieve functies worden vervuld in de voorste delen van de hersenschors.
- Ontwikkeling begint voor de geboorte en gaat lang door, omgevingsfactoren zijn van belang (stimulerende omgeving)
- Ook in de adolescentie zijn de hersens nog niet compleet
Leertheorieën als betekenisconstructies
- Opbouwende en betekenisgevende activiteit en niet passief overnemen
Constructivistische visie
- Lerende persoon:
· Aanleg, situaties en gebeurtenissen en omgeving
· Actieve partij
· Leren in sociale context
· Nadruk op persoonlijke vrijheid
- Aard van het leerproces en resultaat:
· Leren is betekenis geven
· Interpretatie van de lerende
· Cognitieve kant: weten, kunnen vinden/waarderen (gevoelskant)
· Interactie sociale omgeving
· Leren heeft altijd een functie
· Leren onopgemerkt
- Sociale aard van leren:
· Sociale omgeving
· Cultuur word herzien en aangevuld
Activity theorie en expansief leren
Het gezamenlijk creëren van nieuwe oplossingen.
Engestrom: werkt met een ? waar alle onderdelen met elkaar te maken hebben. Bij de uitkomsten moet je naar het hele systeem kijken.
