8.4 Parlementaire en presidentiële regimes

Parlement: hoogste gezag

·         Gekozen door bevolking

·         Vertrouwen schenken aan regering – maar kan regering ook afzetten

·         Begroting/innen belastingen goedkeuren

Trend: parlement verliest macht ten voordele van regering

·         Falen van parlementen:

o   Vroegere parlementaire regimes onstabiel en weinig daadkrachtig (bv: vierde franse republiek – bereid president meer macht te geven)

• Vroegere parlementaire regimes waren onstabiel en weinig daadkrachtig
• Parlement kan niet ‘op termijn’ denken
• Parlement is niet effectief (moeilijke consensusvorming + grootte)
• Er moet heel veel bestuurd worden: ‘dagelijks bestuur’ door uitbreiding taken overheid

o   Regering is flexibeler (kan altijd vergaderen)

Onderscheid:

·         Parlementair regime: regering en staatshoofd zijn afhankelijk van vertrouwen parlement

o   Leden volksvertegenwoordiging worden rechtstreeks verkozen – staatshoofd aanduiden (ministers verantwoording afleggen ten overstaan van parlementsleden)

o   Bevolking 1 keer uitspreken (1 verkiezing)

o   Parlement beslist of regering naar huis gaat

o   Macht beperken: constructieve motie van vertrouwen (enkel regering naar huis sturen als alternatieve meerderheid/ eerste minister voorstellen)

§  Be en Dui

• Permanente steun nodig (partijen)

·         Presidentieel regime: niet afhankelijk

o   President rechtstreeks door burgers verkozen en zelf samenstellen regering

§  Grote autoriteit

§  Staatshoofd en regeringsleider

§  4 jaar – behlave impeachment-procedure (parlement kan president niet naar huis sturen normaal)

o   Verschillende verkiezingen (VS: 2x)

o   Hoeft niet veel van parlement aan te trekken

o   Geen vertrouwen nodig (onderhandelen)

o   Frankrijk:

§  Eerste minister aan hoofd regering

§  President rechtstreeks verkozen en autonoom

§  Semi-presidentieel systeem

Cohabitation = links en rechts worden gedwongen samen te regeren

 

België = parlementair regime

 

• Machtsverdeling?
• Presidentieel: parlement doet voorstel (president veto; iedereen blijft zitten)
• Parlementair: regering doet voorstel (parlement veto; regering valt)
• Macht ligt net omgekeerd dan de naam doet vermoeden
• Rigiditeit bij conflict tussen WM en UM en dus blokkade
• ð vervangen van het regime
• Hoe sterker de macht van de president, hoe meer kans op blokkade en daardoor op einde democratie
• Presidentieel regime levert minder stabiele democratieën (21 jaar) dan parlementair regime (73 jaar)