66. Een daad is onder juristen niet alleen een activiteit, een doen, maar ook een nalaten. Niet-te-hulp-schieten kan een verbintenis uit onrechtmatige daad opleveren als het bieden van de hulp rechtsplicht is.
67. Veroorzaakt iemand door eigen onzorgvuldig gedrag schade, dan moet hij die zelf dragen. Wordt een persoon beschadigd, dan moet het recht ingrijpen. Dat doet ze door de benadeelde de mogelijkheid te beiden de schade op de pleger te verhalen. Dit heet de rechtsvordering uit onrechtmatige daad.
68. Dit gaat op als er sprake is van:
1. een gedraging (doen en niet-doen)
2. de gedraging is onrechtmatig d.w.z. maakt inbreuk op een subjectief recht van een ander, ofwel is in strijd met een wettelijke plicht, ofwel is in strijd met ongeschreven recht in het maatschappelijk verkeer, én er is geen rechtvaardigheidsgrond.
3. de gedraging kan aan de pleger worden toegerekend
4. er is vermogensschade ontstaan
5. er is een causaal verband tussen de onrechtmatige daad en de schade
6. er is sprake van relativiteit
69. Is een uitwerking van 68.2
= een inbreuk op de subjectieve rechten, vnl. persoonlijkheidsrechten zoals eer, goede naam, lichamelijke integriteit en absolute rechten zoals eigendom, erfpacht, auteursrecht en octrooirecht. Inbreuk op een relatief recht levert geen onrechtmatige daad maar een wanprestatie op.  (A verkoopt B zijn auto, maar B weigert te betalen)
70. Is ook een uitwerking van 68.2
Begin 20e eeuw was onrechtmatig gelijk aan onwettig. Er is daarna een maatschappelijke behoefte ontstaan  om ook ongeschreven rechtsnormen te laten meespelen in het berechten van een onrechtmatige daad.
71. Want de Hoge Raad wees in 1909 de vordering van Nijhof af, maar wijzigt in 1919 zijn rechtsopvatting (in een andere zaak overigens, Lindenbaum/Cohen: 'de zorgvuldigheid die in het maatschappelijk verkeer betaamt ten aanzien van eens anders persoon of goed vereist dat degene door wiens schuld aan een ander schade wordt toegebracht, tot vergoeding daarvan is verplicht).
72. Wat zijn maatschappelijk algemeen aanvaarde normen? Vb.: men mag een ander geen letsel toebrengen.
73. Kelderluik-arrest: norm is 'men dient geen situaties in het leven te roepen die voor anderen bij niet-inachtneming van de vereiste oplettendheid en voorzichtigheid gevaarlijk zijn.' Nu moet de rechter de norm in relatie brengen tot de omstandigheden. De HR vindt dat de rechter moet letten op:
- de waarschijnlijkheid van de niet-inachtneming van de vereiste oplettendheid en voorzichtigheid
- de kans dat daaruit ongelukken ontstaan
- de ernst die de gevolgen kunnen hebben
- de mate van bezwaarlijkheid van te nemen veiligheidsmaatregelen.
74. De rechter moet dus in het concrete geval bepalen welke factoren van belang zijn.
In de literatuur vinden we verder als omstandigheden:
- aard en omvang van de schade
- de waarschijnlijkheid dat deze schade als gevolg van een bepaald gedrag zal ontstaan
- aard van de gedraging
- de bezwaarlijkheid in termen van kosten, tijd en moeite voor het nemen van voorzorgsmaatregelen
Andere factoren kunnen eveneens van belang zijn.
Als gedrag valt onder 68 dan is de daad onrechtmatig. De dader kan dan nog een beroep doen op een rechtvaardigingsgrond zoals een ambtelijk bevel, wettelijk voorschrift, noodweer en noodtoestand.
75. Onrechtmatig slaat op de daad. Toerekening slaat op de persoon van de dader.
Er zijn drie toerekeningscriteria:
1. de o.d. is te wijten aan schuld van de dader
2. de o.d. is te wijten aan een oorzaak die krachtens de wet voor rekening van de dader komt
3. de o.d. is te wijten aan een oorzaak die krachtens de in het verkeer geldende opvattingen voor rekening van de dader komt.
Als de o.d. aan de dader kan worden toegerekend dan is de dader aansprakelijk. Het is persoonlijke aansprakelijkheid. Het kan zijn dat iemand aansprakelijk wordt gesteld vanwege het staan in een bepaalde relatie tot een ander of een zaak. Zoals ouder-kind, werkgever-ondergeschikte, bezitter van opstal, dier. Dit heet kwalitatieve aansprakelijkheid.
76. Een o.d. pleegt men altijd jegens een ander, daarom heeft ze een relatief karakter. Er kunnen meer personen schade lijden door een onrechtmatig handelen, maar alleen de eigenaar van het voorwerp heeft recht op schadevergoeding.
'Geen verplichting tot schadevergoeding bestaat wanneer de geschonden norm niet strekt tot bescherming tegen de schade zoals de benadeelde die heeft geleden'.

Rapporteer Plaats commentaar