5. Ontstaan in de 12e eeuw. 1809: Crimineel Wetboek voor het Koningrijk Holland. 1811: Code penal en Code d´instruction Criminelle. 1838: Nederlands Wetboek van Strafvordering. 1886: Nederlands Wetboek van Strafrecht.
6. Deel I: algemeen deel (wanneer en waar geldig, deelneming d.w.z. meer dan een persoon pleegt strafbaar gedrag, samenloop d.w.z. iemand begaat meer dan een strafbaar feit). Verder behandelt deel I strafuitsluitingsgronden en gronden waarop de strafbaarheid is verhoogd (ambtsdelicten).
Ook in deel I: welke straffen zijn er, en het jeugdstrafrecht. Strafrecht is ook van toepassing op andere bijzondere wetten en verordeningen.
Deel II en III behandelen strafbare feiten, in titels ondergebracht, de strafsoort (geldboete, gevangenisstraf, hechtenis) en de hoogte (strafmaximum). Titels zijn bijv. de veiligheid van de staat, gevaarzettingsdelicten, zedendelicten, vermogensdelicten enz. De strafmaxima drukken uit welke ernst men in abstracto aan het delict toekende.
7. Wetboek van Strafvordering: bron van formeel strafrecht.
I: algemene bepalingen over raadsman en benadeelde partij, het vermeldt in welke gevallen de overheid inbreuk mag maken op de grondrechten van burgers (dwangmiddelen), opsporingsmethoden als infiltratie en voordeel uit strafbare feiten behaald (strafrechtelijk financieel onderzoek).
II In eerste aanleg. Voorbereidend onderzoek (opsporingsonderzoek, gerechtelijk vooronderzoek) en onderzoek ter terechtzitting. Meervoudige kamer. Vereenvoudige procedures gaan via politierechter en kantonrechter (enkelvoudige kamer)
III rechtsmiddelen om tegen beslissingen van de rechter op te komen.
IV bijzondere rechtsplegingen, bijv. tegen jeugdigen
V tenuitvoerlegging en kosten.
Wetboek van Strafvordering is van 1921/26.
8. 19e eeuw overheidsoptreden als laissez faire. 20e eeuw diepgaander gedragsbeïnvloeding van de burger door de overheid leidt tot toename strafbaarstellingen vooral in de bijzondere wetten zoals de Wet op de economische delicten. Het verdragenrecht is belangrijk geworden, speciaal voor het strafprocesrecht.